Doç. Dr. İlker Kiriş
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı
Atar damar tıkanıklığı ya da periferik arter hastalığı, bacak atar damarlarında zaman içerisinde biriken yağ, kolesterol artıkları ve kireçlenme sonucunda oluşur. Atar damar esnekliğini kaybeder ve darlık derecesi ilerledikçe damarın beslediği dokulara oksijenden zengin temiz kan ulaşması daha zor hale gelir. İlk başlarda hiçbir belirti yokken, süreç ilerledikçe bacaklar ve ayaklarda belirtiler başlar.
Yürümekle ve eforla oluşan baldır bölgesinde ağrı hastayı durmak zorunda bırakır. Gitgide yürüme mesafesi azalır. İlerleyen dönemlerde istirahatte bile ağrı, ayakta renk değişikliği, üşüme ve uyuşukluk hissi ve son dönemlerde yara açılması gözlenebilir.
Bacak atar damarlarında zaman içinde gelişen darlık ileri derecede ise ya da tam tıkanıklık oluşmuşsa tedavide artık yaşam tarzı değişiklikleri ya da ilaç tedavisi ile tıkanıklığın açılması mümkün olmaz. Bu durumda, atar damara yönelik girişimsel tedaviler planlanır. Günümüzde bacak atar damar tıkanıklığına yönelik girişimsel tedavilerde damar içinden uygulanan (endovaskuler) balonla genişletme ve stent uygulaması yöntemleri daha ön plandadır.
Bunun yanında, ileri derecede darlık ya da tıkanıklık çok uzun bir atar damar parçasını etkilemişse ya da ilgili bölgede atar damarda aşırı miktarda kireçlenme varsa bu hastalarda cerrahi operasyon gerekmektedir. Ayrıca, balon ya da stent tedavileri başarısız olmuş hasta grubunda da cerrahi operasyon yani açık ameliyat gerekebilir.
Bacak atar damar tıkanıklıklarında ameliyat seçenekleri arasında, başlıca bacak bypass ameliyatları ve ayrıca tıkanıklığa yol açan plakların temizlenmesi (endarterektomi) yer alır. By pass işleminde tıkalı olan atar damar çıkartılmaz ya da değiştirilmez, sadece tıkanıklığın ötesine kan taşınması amacıyla yapılır. Bu amaçla, bir yapay damar ya da hastanın kendi toplar damarının bir ucu tıkalı atar damarda tıkanıklığın öncesine, diğer ucu da tıkanıklığın sonrasına dikilir. Böylece, eskiden tıkanıklık içerisinden geçemeyen oksijenden zengin temiz kan, artık bu yan yoldan geçerek tıkanıklık ötesine ulaşır. By pass ameliyatlarında en sıklıkla karın içerisindeki ya da kasıktaki atar damardan diz eklemi hizasındaki atar damara kan taşınması işlemi gerçekleştirilir. Endarterektomi işlemi ise, özel bazı durumlarda, bypass işlemi ile birlikte atar damar içerisinde tıkanıklığa yol açan plakların cerrahi olarak temizlenmesi işlemidir.
Bacak atar damarlarında tıkanıklık olan hastalarda aynı zamanda şah damarında ya da kalpteki koroner damarlarda da darlık ve tıkanıklıklar olabilir. Bu yüzden hastalar ameliyat öncesi dönemde gerekli değerlendirmelerden geçmiş olmalıdır. Şah damarı ultrasonografi incelemesi ve kalple ilgili olarak Kardiyoloji doktoru değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu ameliyatlar genel anestezi ya da belden uyuşturularak (spinal anestezi) ile yapılır. Ameliyat sonrasında hastanın 2-3 gün hastanede kalması gerekir. Ameliyat sonrasında hasta kesinlikle sigara içmemelidir. Ayrıca, pıhtı önleyici ilaçlar başta olmak üzere ameliyatı yapan cerrah tarafından belirlenen ilaçları düzenli olarak kullanmalıdır. İlerleyen zamanlarda düzenli kontrollerde bacaktaki atar damar ve bypass sırasında kullanılan damarın durumu değerlendirilir.
Bu söz edilen ameliyatların başarılı olması için hastanın ameliyat öncesinde doğru değerlendirilmesi büyük önem taşır. Yapılacak ameliyatın stratejisi doğru oluşturulmalı ve hastaya ayrıntılı bilgi verilmelidir. Ameliyat titizlikle ve teknik ayrıntılara en üst düzeyde dikkat edilerek yapılmalıdır. Bu tip ameliyatlarda doktorun deneyim ve doğru yaklaşımı sonuçları büyük oranda belirlemektedir. Hastanın bacağını kaybetme riski olan durumlarda bacak kurtarma amacıyla diz altı by pass ameliyatları gerekebilir. Diğer bacak atar damar by pass ameliyatlarında olduğu gibi bu ameliyatlarda da Doç. Dr. İlker Kiriş oldukça deneyimlidir. Size de bacak atar damar tıkanıklığı tanısı konulmuş ve damar içi balon ya da stent tedavilerine uygun olmadığınız için açık ameliyat önerilmişse İzmir ilinde bulunan Doç. Dr. İlker Kiriş’den görüş alabilirsiniz.