Varis, en sıklıkla bacaklarda görülen yüzeysel toplardamarların genişlemesi, belirgin ve kıvrıntılı hale gelmesidir. Varis oluşumuna neden olan ve bilimsel olarak kanıtlanmış bazı risk faktörleri vardır. Yaşın ilerlemesi ile birlikte varis görülme sıklığı artar. Kadınlarda, erkeklerden daha sık oranda varis görülür. Ayrıca hamilelik döneminde de varis gelişmesine yatkınlık vardır. Obesite, karın içindeki toplardamar kan basıncını arttırarak varislere zemin hazırlar. Özellikle vücut kitle indeksinin 30’un üzerinde olması varis riskini arttırır. Son olarak genetik, yani aile yakınlarında varis olması da bir diğer risk faktörüdür.

Varisler, genellikle toplardamar yetmezliği nedenli gelişir. Sağlıklı kişilerde, bacaklardaki toplardamarlarda kan akışı aşağıdan yukarıya ve yüzeyselden derine yani ayak bileklerinden kalbe doğrudur. Toplardamar yetmezliği; bacaklardaki toplardamarlar içindeki kanın ters doğrultuda yani, yukarıdan aşağıya ya da derinden yüzeysele doğru geri kaçmasıdır "venöz reflü". Bunun sonucunda toplardamar kan basıncı yükselir "venöz hipertansiyon" ve varisler oluşur. Toplardamar yetmezliği "venöz yetmezlik" başlıca iki nedene bağlı gelişir.

Kapakçık Yetmezliği

Toplardamarlar içerisinde kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kan aşağıdan yukarıya ya da yüzeyselden derine doğru akarken açılır, ayağa kalktığımızda ise kanın derinden yüzeysel sisteme geri kaçmasını engellemek için kapanır. Yani, kanın tek doğrultuda akmasına izin veren bir tür ‘check valv’ gibi görev görür. Bu kapakçık özelliğini yitirdiği için yeterince kapanmazsa, ayağa kalktığımızda kan yukarıdan aşağıya ve derinden yüzeysel sisteme geri kaçar "venöz reflü". Yüzeysel toplardamarda kan miktarı ve basınç artar, yan dallar genişleyerek varis oluşur.

Derin Toplardamarda Pıhtı "Derin Ven Trombozu"

Derin toplardamarda pıhtı ve tıkanıklık oluşması durumuna derin ven trombozu denir.  Derin toplardamarda gelişen pıhtı; kapakçık ile damar duvarı arasında birikip kapakçık fonksiyonunu bozar. Ayrıca, aşağıdan yukarıya doğru akan kanın önünde engel oluşturarak toplardamar yetmezliğine zemin hazırlar. Sonuçta toplardamar kan basıncı artar "venöz hipertansiyon" ve varis gelişir.

Çeşitli kaynaklarda bazı faktörlerin varise yol açtığı belirtilmektedir. Ancak bu faktörlerin varise yol açtığını kesin olarak gösteren yeterli bilimsel kanıt yoktur. Bunlara örnek olarak sigara, kabızlık, uzun süre ayakta durmayı gerektiren bir mesleğe sahip olmak ve yüksek topuklu ayakkabı giymek verilebilir. Sonuç olarak, varisler farklı nedenlere bağlı gelişebilir. Bir hastada varisin kesin olarak hangi nedenle oluştuğunu saptamak ise mümkün değildir.