Atardamar tıkanıklığı olarak bilinen ‘periferik arter hastalığı’, özellikle bacak atar damarlarında görülen darlık ve tıkanıklıklar anlamına gelir. Doğduğumuzda atar damarların iç çeperleri pürüzsüzdür. Zamanla yıllar içerisinde çeşitli risk faktörleri etkisiyle atar damar iç çeperlerinde yağ, kolesterol artıkları, beyaz kan hücreleri (lökosit) ve kalsiyum birikebilir. Bu sürece ‘ateroskleroz’ ya da halk arasındaki adıyla ‘damar sertliği’ denir. Ateroskleroz, vücuttaki atar damarları yaygın olarak etkilese de en sıklıkla kalpteki koroner damarları, şah damarlarını ve bacak atar damarlarında darlık ve tıkanıklıklara yol açar.

Bacak atar damarlarında, zamanla biriken bu zararlı maddeler ateroskleroz plaklarının oluşumuna neden olur. Bu plakların üzerine kalsiyum birikmesi ile atar damarlar esnekliğini kaybeder ve kireçlenmeye bağlı damar duvarında sertleşme oluşur. Plak giderek kalınlaşır ve atar damarda darlığa yol açar. Hafif derecede darlık oluşturduğunda genelde belirgin bir yakınmaya yol açmayan bu süreç ileri evrelerde atar damarın tamamen tıkanmasına bağlı ayakta gangren gelişmesine bile yol açabilir. Bacak atar damarlarında ateroskleroza bağlı ciddi darlık olan hastalarda kalpteki koroner damarlarda da darlık olma olasılığı önemli bir oranda artmıştır.

Hastalık ilk başlarda belirti göstermese de ilerleyen dönemlerde çeşitli ağrılarla meydana çıkar. Hastalığın tanısının konulması, tedavisinin yapılması aşamalarında doktorun tecrübeli ve bilgili olması çok önemlidir. Doç. Dr. İlker Kiriş, alanındaki tecrübesiyle, bu hastalıkla mücadele edebilmek için size yardımcı olabilecektir.

Periferik Arter Hastalığı Kimlerde Görülür?

Periferik arter hastalığı, genel olarak aile geçmişinde bu hastalık öyküsü olan kişilerde daha sık görülür. Ayrıca periferik arter hastalığının ‘atar damar tıkanıklığı’ bazı nedenlere bağlı olarak da sık görülme olasılığı vardır.

Bu nedenler;

• İlerlemiş yaş
• Erkek cinsiyet
• Sigara
• Şeker hastalığı
• Hipertansiyon
• Kolesterol ve kan yağları düzeylerinin yüksek olması
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Düzensiz beslenme
• Obesite

Bacak Atar Damar Tıkanıklığının Önemi Nedir?

Bacak atar damarlarında ateroskleroza ‘damar sertliği’ bağlı yıllar içerisinde darlık ve tıkanıklıklar gelişerek oksijenden zengin temiz kanın ayak parmaklarına kadar ulaştırılmasına engel olur. İlk dönemlerde belirgin yakınmalara yol açmazken, darlığın derecesi arttıkça bacak ağrısı gelişir. Bacak ağrısı özellikle yürümekle oluşur. Darlık ilerledikçe hastanın yürüme mesafesi giderek azalır. İstirahat ağrısı ve en sonunda ayakta yara ve gangren gelişebilir. Bu son aşamalarda oluşan tabloya ‘kritik bacak iskemisi’ denir. Kritik bacak iskemisi gelişen hastalardaki 5 yıllık yaşamda kalma oranı maalesef kanser hastalarında görülen yaşamda kalma oranına benzerdir.

Neler Yapılabilir?

Periferik arter hastalığında, belirtiler görülür görülmez zaman kaybetmeksizin doktora başvurmaktır. Doktor tarafından hastalık tanısı konulduğunda, tedavi işlemleri hastalığın derecesine bağlı olarak başlatılmaktadır. Bunların dışında hasta, hastalık tanısı konulduktan sonra bazı kurallara uymalıdır.

Bu kurallar;

• Hasta sigara içiyorsa bırakmalıdır.
• Aşırı alkol tüketiyorsa, minimuma indirmeli veya tüketmemelidir.
• Beslenme düzeninde kalıcı değişiklikler yapmalıdır.
• Hastanın fazla kiloları bulunuyorsa ideal kilosuna ulaşmalıdır
• Düzenli olarak spor yapmalıdır.

Hastanın bilinç düzeyinin artırılmasıyla birlikte uygulanacak tedavi sonucunda, hastalıkla mücadele edilebilir. Aynı zamanda hastalığın tedavisi için seçilecek doktorun alanında tecrübeli olması gereklidir.

Tanı Nasıl Konuyor?

Atardamar tıkanıklıklarında teşhisi doğru şekilde koymak oldukça önemlidir. Çünkü bu hastalık, bel fıtığı, toplardamar yetmezlikleri, tümör gibi birtakım hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle tanıyı koyacak olan doktorun dikkatle seçilmesi gerekecektir. Tanı koymak için en önemli konu, hastanın hastalık öyküsü dinlenerek başlatılır. Hasta bir Kalp ve Damar Cerrahisi doktoru tarafından muayene edilmelidir. Özellikle bacaklardaki atar damar nabızları kontrol edilir. Poliklinik ortamında ayak bileği – kol atar damar kan basıncı oranı ölçülür. Ayrıca bacak atardamar ultrasonografi incelemesi yapılır. Son olarak da bacak atardamar anjiyografisi yapılarak kesin tanı konulur.

Hastalığın Tedavisi

Teknolojinin hızla gelişmesi, atardamar tıkanıklıklarının tedavi biçimlerini de geliştirmiştir. Fakat teknolojiye bağlı olarak gelişen yöntemler, hastalığa kesin çözümler sunmaz. Öncelikli olarak hastanın bilinçli olması, erken tanı konulabilmesi için yakınmaları başladığında gecikmeden bir Kalp ve Damar Cerrahisi doktoruna başvurması gerekir. Tanı sonrasında yaşam tarzı değişikliği önerilerine uyması ve ilaçlarını düzenli kullanması gerekir. Tedavi aşamasında doktor önerilerine mutlaka uyulmalıdır.

Bacak atar damar tıkanıklıkları, hastanın doğru değerlendirilmesi ve uygun tedavinin yapılmasını gerektiren ciddi bir hastalıktır. Belirli bir oranda hastada, eşlik eden şah damar hastalığı ve/veya kalpte koroner arter hastalığı bile olabilir. Bu nedenle doktor seçimi yaparken dikkatli davranılması hasta için hayati bir öneme sahiptir. Doç. Dr. İlker Kiriş, bu alandaki tecrübesiyle sizlere yardımcı olmaktadır. Daha fazla bilgi için İzmir bölgesinde yer alan doktorumuzla iletişim kurabilirsiniz.